Để có thêm tư liệu tuyên truyền về kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dânViệt Nam (22/12/1944 – 22/12/2014) và25 năm Ngày Hội quốc phòng toàn dân, Ban biên tập trân trọng giới thiệu tóm tắt nội dung tham luận có chủ đề: “Quân đội - trường học lớn của thế hệ trẻ Việt Nam”của Ban Bí thư Trung ương Đoàn gửi đến Hội thảo.

Trải qua 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Quân đội Nhân dân Việt Nam đã lập nên những trang sử hào hùng. Cùng với sự lớn mạnh của Quân đội, hàng triệu thanh thiếu niên Việt Nam đã không ngừng trưởng thành về mọi mặt, góp phần to lớn vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, của toàn dân tộc. Trải nghiệm trong môi trường quân ngũ, thanh niên được tôi luyện, trau dồi về tư tưởng, khí phách, được hun đúc hoài bão lớn. Có thể khẳng định, Quân đội Nhân dân Việt Nam luôn là “trường học lớn” của thế hệ trẻ Việt Nam.

Thứ nhất, Quân đội - Trường học lớn của thế hệ trẻ Việt Nam là một luận điểm khoa học, bắt nguồn từ lý luận của chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng quân đội mang bản chất cách mạng của giai cấp công nhân, tính nhân dân, tính dân tộc của quân đội ta. Luận điểm đó đã được chứng minh trong lịch sử ra đời và thực tiễn 70 năm chiến đấu, xây dựng và trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam. Thật vậy:

Ngay từ khi thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, với 34 chiến sĩ đầu tiên, đa số là những người trẻ tuổi, ưu tú nhất, được chọn lựa từ các đội vũ trang cách mạng của Đảng, Bác Hồ đã căn dặn: “chính trị trọng hơn quân sự”, “tuyên truyền trọng hơn tác chiến”, “người trước, súng sau”; đó thực sự là những lời huấn thị đầy triết lý giáo dục.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nói: “…Coi Quân đội “như một trường học lớn”, đó là từ của Bác Hồ. Quân đội là trường học để bồi dưỡng cán bộ, chiến sĩ trở thành những con người mới xã hội chủ nghĩa; …”.

Lịch sử ra đời của Quân đội Nhân dân Việt Nam gắn liền với lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong đó thanh niên được giác ngộ, được giáo dục, được tổ chức đi theo hàng ngũ cách mạng. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, phong trào lớn của thanh niên cả nước là “Thi đua tòng quân giết giặc lập công”. Trong kháng chiến chống Mỹ, đó là “Ba sẵn sàng”, “Năm xung phong” với những nội dung rất rõ là: gia nhập quân đội, tham gia thanh niên xung phong, xếp bút nghiên lên đường ra trận…. Trong thời kỳ đổi mới, cùng với “Thanh niên lập nghiệp” là “Tuổi trẻ giữ nước”, cùng với “Tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội” là “Xung kích bảo vệ Tổ quốc…”. Điều đó cho thấy, đã là thanh niên Việt Nam, dù trải qua quân ngũ hay chưa được qua quân ngũ, thì môi trường quân đội thực sự có sức hấp dẫn, sức hiệu triệu lớn. Thời kỳ nào cũng vậy, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” là hình tượng đẹp, chứa đựng nhiều giá trị được đông đảo các bạn trẻ dành nhiều tình cảm, học tập, noi theo.

Về bản chất, quân đội ta không có mục tiêu chiến đấu nào khác là mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Quân đội ta là “…một quân đội nhân dân, do Đảng ta xây dựng, Đảng ta lãnh đạo và giáo dục”. Đồng thời, chúng ta giáo dục đoàn viên, thanh niên, thế hệ trẻ chính là giáo dục theo lý tưởng của Đảng. Như vậy, mục tiêu ở đây có sự gắn kết với nhau; chính từ bản chất cách mạng của Quân đội, từ môi trường ưu việt của quân ngũ tự thân nó đã tạo ra ý nghĩa giáo dục rất lớn đối với tuổi trẻ Việt Nam.

Thứ hai, với mục tiêu, chức năng, nhiệm vụ và sự lớn mạnh của mình, Quân đội Nhân dân Việt Nam đã và đang khẳng định thực sự là trường học lớn của tuổi trẻ nước nhà trên nhiều phương diện. Thật vậy:

Trong mọi thời kỳ, gia nhập quân đội hầu hết là lực lượng trẻ trong độ tuổi thanh niên. Đa số họ có trình độ lý luận, nhận thức và hiểu biết thực tiễn chưa cao. Vào quân đội, họ đều được học tập, rèn luyện về chính trị, kỷ luật, chuyên môn, thể chất, kỹ năng, bản lĩnh... Thanh niên trong quân đội có người thầy sáng suốt là Đảng, người thầy vĩ đại là Nhân dân, những người thầy trực tiếp là cán bộ, chỉ huy, nơi học là giảng đường, thao trường, bãi tập, thực tiễn huấn luyện, chiến đấu, công tác, lao động sản xuất… hiếm có trường học nào giáo dục, đào tạo một cách triệt để và toàn diện như thế.

Quân đội là trường học về chính trị, bởi trong môi trường Quân đội, công tác chính trị là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu. Công tác giáo dục chính trị được tiến hành thường xuyên, thấm nhuần trong tư tưởng của mọi quân nhân, đặc biệt chú trọng giáo dục thanh niên mới nhập ngũ. Thông qua các chuyên đề giáo dục chính trị, pháp luật, tiếp cận với các phương tiện truyền thông hiện đại, thanh niên được giáo dục đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, nhận định rõ tình hình trong nước và trên thế giới. Thanh niên đã qua quân đội đa số được rèn luyện phẩm chất chính trị, trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, có ý thức chính trị sâu sắc, hiểu thấu đáo trách nhiệm của thanh niên đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; nhiều thanh niên vinh dự được đứng vào hàng ngũ của Đảng Cộng sản Việt Nam ngay trong thời gian tại ngũ, điều đó không chỉ giúp nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng trong quân đội mà còn góp phần tạo nguồn đảng viên, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ chất lượng cho các địa phương sau khi bộ đội xuất ngũ.

Quân đội là trường học về chuyên môn. Người thanh niên đã qua quân ngũ trước hết có kiến thức về quân sự, quốc phòng. Tuỳ theo bậc học khác nhau, có thể có các kiến thức ở các chuyên ngành khoa học kỹ thuật, khoa học xã hội nhân văn với trình độ khác nhau để phục vụ công tác và yêu cầu xây dựng quân đội chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Được học nghề và tạo việc làm khi rời quân ngũ để tiếp tục đóng góp tốt hơn cho gia đình, xã hội.

Quân đội là trường học rèn kỷ luật. Kỷ luật là sức mạnh của quân đội. Được cụ thể hóa bằng các chế độ sinh hoạt, học tập, công tác hàng ngày, hàng tuần và được quản lý chặt chẽ thông qua hệ thống các tổ chức thống nhất từ trên xuống dưới. Trong môi trường đó tất cả các quân nhân đều bình đẳng tu dưỡng, học tập, rèn luyện và cống hiến. Trong suốt quá trình đó, mọi ưu điểm, thành tích, chiến công, cũng như những khuyết điểm, hạn chế, thiếu sót và vi phạm của mỗi quân nhân đều được các tổ chức đánh giá ghi nhận, phân tích chỉ rõ và quản lý chặt chẽ theo phân cấp; chính việc rèn luyện kỷ luật đã tạo thành phẩm chất đạo đức riêng có của mỗi quân nhân.

Quân đội là trường học rèn thể lực,thể chất.Thông qua các hoạt động huấn luyện kỹ, chiến thuật, các nội dung huấn luyện thể lực, hành quân, rèn luyện, diễn tập tổng hợp, luyện tập thể dục thể thao một cách đều đặn đã giúp cho thanh niên quân đội nâng cao sức khỏe, sự dẻo dai, bền bỉ, tăng cường khả năng chịu đựng trước sự khắc nghiệt của thời tiết cũng như yêu cầu cao của nhiệm vụ chiến đấu.

Quân đội là môi trường trau dồi kỹ năng trong cuộc sống.Trong môi trường tập thể, thanh niên quân đội có điều kiện chia sẻ những kĩ năng sống, lan tỏa những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống, tránh được những sai lầm, vượt qua được những thử thách khó khăn; thắp sáng tinh thần đoàn kết, đồng tâm, đồng lòng; tương thân, tương ái, quan tâm giúp đỡ mọi người, chung tay vì cộng đồng xã hội. Qua các hoạt động thực tiễn, tuổi trẻ quân đội được trải nghiệm rất nhiều điều ý nghĩa, hiểu được giá trị của cuộc sống, tu dưỡng sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

Quân đội là trường học rèn bản lĩnh, trước hết là bản lĩnh chính trị sắt son, lòng kiên định và trung thành với chế độ, luôn ngời sáng một tinh thần lạc quan và niềm tin tất thắng.

Có thể nói, môi trường hoạt động của quân đội hiện nay là cơ hội để thanh niên học tập, rèn luyện, cống hiến, trưởng thành nhanh và vững chắc về 6 phẩm chất cơ bản: cường tráng về sức khỏe; chững chạc về phong cách; trưởng thành về nhận thức; nghiêm chỉnh về kỷ luật; thành thạo về nghiệp vụ; giao tiếp ứng xử có văn hóa. Chính những yếu tố đó giúp hàng triệu thanh niên Việt Nam khẳng định được sức trẻ, sự trưởng thành, đáp ứng được yêu cầu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thứ ba, nhận thức rõ Quân đội là trường học lớn của thế hệ trẻ, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã luôn chú trọng gắn kết hoạt động giữa các tổ chức Đoàn với các đơn vị quân đội, phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ của Đoàn là “trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên”, qua một số nội dung cơ bản như sau:

Tổ chức tốt các hoạt động có ý nghĩa giáo dục chính trị và truyền thống, như: Học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ”, tích cực tổ chức những cuộc thi tìm hiểu về lịch sử, danh nhân; gần đây nhất là đợt kỷ niệm 60 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam....

Tăng cường hiệu quả giáo dục quốc phòng - an ninh trong các trường trung học, cao đẳng, đại học; gắn học tập kiến thức với thực tiễn, tăng thời gian huấn luyện tập trung một tháng và đặt ra yêu cầu cao trong quá trình học tập quốc phòng an ninh.

Giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, các cấp bộ Đoàn đã triển khai nhiều phong trào hành động cách mạng, các chương trình ý nghĩa như: cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới hải đảo”, “Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê hương”, “Đồng hành cùng ngư dân trẻ ra khơi”, “Góp đá xây Trường Sa”… đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong lòng thế hệ trẻ và nhân dân cả nước.

Các phong trào “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc”, “Sáng tạo trẻ”, “Thanh niên chung tay xây dựng nông thôn mới”… do Đoàn tổ chức đã góp phần thực hiện nhiệm vụ chính trị, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng tiềm lực quốc phòng - an ninh của từng địa phương, đơn vị. Các chương trình: “Khi tôi 18”, “Học làm người có ích”, “Học kỳ trong Quân đội”… đã mang lại hiệu quả xã hội thiết thực, hướng thanh, thiếu niên đến những giá trị chân - thiện - mỹ trong cuộc sống.

Điều rất đáng mừng là trong thời kỳ mới, phần đông các bạn trẻ luôn sẵn sàng gia nhập Quân đội, thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, góp phần quan trọng xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Cùng với tuổi trẻ cả nước, vai trò xung kích của thanh niên trong các lực lượng vũ trang ngày càng được phát huy. Những phong trào: “Thanh niên quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, “Tiến quân vào khoa học công nghệ”, “Vươn tới những đỉnh cao”… ngày càng phát triển mạnh mẽ, tạo động lực để tuổi trẻ Quân đội hăng hái học tập, rèn luyện, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Năm 2014, tuổi trẻ Quân đội đang triển khai nhiều chương trình, hoạt động hưởng ứng Cuộc vận động: “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” do Thường vụ Quân ủy Trung ương phát động, lập thành tích chào mừng các ngày lễ kỷ niệm trong năm. Đây là cơ hội để tuổi trẻ Quân đội thi đua vững vàng nơi tuyến đầu bảo vệ Tổ quốc, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ, góp phần tô thắm thêm truyền thống, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Từ những kết quả làm được, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh xin nêu một số giải pháp và kiến nghị để phát huy yếu tố giáo dục trong Quân đội - trường học lớn của thế hệ trẻ.

Một là, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị tư tưởng, rèn luyện kỷ luật cho đoàn viên, thanh niên trong quân đội.

Hai là, cần quan tâm chăm lo đến đời sống vật chất, tinh thần của thanh niên trong Quân đội.

Ba là, đổi mới nội dung, hình thức hoạt động của các tổ chức đoàn; tăng cường kết nghĩa tổ chức Đoàn trong và ngoài quân đội.

Bốn là,thực hiện có hiệu quả các chính sách hậu phương Quân đội, chính sách đối với quân nhân sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự.

Năm là, phát huy thanh niên Quân đội là chủ thể, nòng cốt của thanh niên cả nước trong xây dựng quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Sáu là, tiếp tục nghiên cứu, nhân rộng và phát triển một số mô hình thanh niên kết hợp kinh tế và quốc phòng như: Đảo Thanh niên; các khu kinh tế quốc phòng dọc các tuyến biên giới đất liền nơi khó khăn, vùng sâu vùng xa. Đề nghị các đơn vị trong toàn quân nghiên cứu xây dựng tiêu chí và nhân rộng các mô hình: Tàu, xe, kho, đài, trạm…thanh niên.

Dưới ngọn cờ vẻ vang của Đảng, trong suốt 70 năm xây dựng và phát triển, Quân đội ta là một đội quân cách mạng. Quân đội không chỉ thực hiện nhiệm vụ quan trọng là sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc mà còn liên tục khẳng định vai trò là “trường học lớn” đào tạo lớp lớp thế hệ thanh niên Việt Nam có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đây là điểm độc đáo và khác biệt của Quân đội ta mà bất kỳ quân đội của chế độ phong kiến hay tư sản không thể có.

Được giáo dục trong “trường học lớn” là môi trường quân ngũ, thanh niên quân đội luôn hăng hái xung kích trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ chế độ và nhân dân; đi đầu trong huấn luyện, xây dựng chính quy, làm chủ vũ khí trang bị kỹ thuật hiện đại, xứng đáng với truyền thống vinh quang 70 năm Quân đội anh hùng của dân tộc Việt Nam anh hùng./.