– Ngày 5/4, tại Hủa Hin, Thái Lan đã diễn ra Hội nghị Cấp cao Uỷ hội sông Mê Công Quốc tế lần thứ nhất với sự tham dự của Thủ tướng bốn nước lưu vực sông Mê Công (Lào, Thái Lan, Cam-pu-chia và Việt Nam), các nước đối thoại Trung Quốc, Mi-an-ma và nhiều đối tác quốc tế. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị này.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu tại Hội nghị

Sự hợp tác giữa bốn nước trong khuôn khổ Ủy hội đã đóng góp vào tăng cường quan hệ hợp tác chung, thúc đẩy sự hiểu biết và tình hữu nghị giữa các dân tộc, tạo điều kiện cho việc mở rộng hợp tác về các mặt. Với việc 5 nước trong lưu vực đồng thời là thành viên ASEAN, hợp tác của Ủy hội cũng góp phần tăng cường hợp tác trong ASEAN. Hội nghị Cấp cao lần đầu tiên này của Ủy hội sông Mê Công có sự tham gia của Lãnh đạo Cấp cao của 4 nước thành viên cũng như đại diện cấp cao của hai đối tác đối thoại cũng là hai quốc gia trong lưu vực Mê Công là Trung Quốc và Mi-an-ma. Hội nghị khẳng định lại mong muốn và quyết tâm chính trị của các nước và đề ra những biện pháp ưu tiên để phát huy những thành tựu Ủy hội đã đạt được và đối phó với những thách thức mới trong đó có sức ép của quá trình phát triển, tác động của biến đổi khí hậu…

Sông Mê Công có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam. Đồng bằng sông Cửu Long là nơi sản xuất lúa gạo và nhiều loại nông sản, thủy sản chính, góp phần bảo đảm an ninh lương thực của Việt Nam và nhiều nước khác trong và ngoài khu vực. Là quốc gia ở cuối nguồn, Việt Nam thấy rõ những biến chuyển của sông Mê Công do tác động của tự nhiên và con người. Vào mùa khô này, Việt Nam, đặc biệt là đồng sông Cửu Long đang phải chịu tác động kép của hạn hán cùng với xâm nhập mặn hết sức nặng nề và gay gắt nhất từ trước đến nay, ảnh hưởng lớn tới đời sống của hàng triệu người dân và sản xuất nông nghiệp, thủy sản. Việt Nam coi trọng hợp tác Mê Công và luôn tham gia tích cực, chủ động và xây dựng trong các hoạt động của Ủy hội.

Phát biểu tại Hội nghị, thay mặt Chính phủ và nhân dân Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao Hiệp định Mê Công 1995 với việc thành lập Ủy hội sông Mê Công đã mở ra một chương mới trong hợp tác Mê Công. Hiệp định đã đưa ra tầm nhìn chiến lược và những nguyên tắc cơ bản về sử dụng công bằng, hợp lý nước và tài nguyên nước trong lưu vực sông Mê Công, xác định những lĩnh vực hợp tác và quy định cụ thể về các hoạt động phát triển chung trong lưu vực. Thực tế hợp tác Mê Công 15 năm qua cho thấy Hiệp định Mê Công là xu thế của sự hợp tác của các dân tộc chung sống trong lưu vực và được sự ủng hộ tích cực của cộng đồng quốc tế. Việt Nam vui mừng về những thành tựu quan trọng đạt được trong việc thực hiện Hiệp định, như thông qua các bộ quy chế sử dụng nước, xây dựng các chiến lược phát triển lưu vực cùng các chương trình hợp tác về thuỷ điện, thuỷ sản, giao thông thuỷ và phòng chống lũ lụt; đã tăng cường các thể chế của Ủy hội, thu thập được nhiều thông tin quý báu làm cơ sở cho việc xây dựng các chiến lược phát triển dài hạn trong lưu vực. Các hoạt động hợp tác hiệu quả đó đã góp phần đáng kể vào phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trường và cải thiện cuộc sống của hơn 60 triệu người dân và tăng cường quan hệ hữu nghị giữa các nước trong lưu vực. Những thành tựu nêu trên có được nhờ sự hợp tác chặt chẽ giữa các nước thành viên, sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế và những nỗ lực của Ban Thư ký Ủy hội.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng cho rằng, trong thời gian tới lưu vực sông Mê Công đứng trước nhiều thách thức. Sự phát triển năng động, nhanh chóng ở lưu vực sông Mê Công đang gia tăng áp lực với các nguồn tài nguyên trong đó có tài nguyên nước. Cùng với đó là những tác động bất lợi khó lường của biến đổi khí hậu và hiểm họa ô nhiễm môi trường. Trong bối cảnh đó, Chính phủ Việt Nam nhất trí với tầm nhìn và những định hướng ưu tiên đã đề ra trong dự thảo Tuyên bố chung của Hội nghị với chủ đề “Đáp ứng nhu cầu, bảo đảm cân bằng: Hướng tới phát triển bền vững lưu vực sông Mê Công”. Đồng thời, đề nghị Uỷ hội tập trung giải quyết một số vấn đề, đó là: Đẩy mạnh việc thực hiện Chiến lược phát triển lưu vực dựa trên nguyên tắc quản lý tổng hợp tài nguyên nước. Đồng thời nghiên cứu xây dựng các kịch bản biến đổi khí hậu đối với toàn lưu vực sông Mê Công, để từ đó đề ra kế hoạch hành động ứng phó chung. Nhằm góp phần thực hiện ưu tiên này, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề xuất tổ chức một hội thảo khoa học quốc tế về tác động của biến đổi khí hậu đối với sông Mê Công. Tiếp tục hoàn thiện các khung pháp lý và thiết lập cơ chế cụ thể để phối hợp thực hiện các bộ thủ tục về sử dụng nguồn nước đã được Ủy hội thông qua và hoàn tất bộ thủ tục về bảo đảm chất lượng nguồn nước. Các nước cần tăng cường năng lực về mọi mặt cho Ủy hội sông Mê Công cả về đội ngũ cán bộ, tổ chức và cơ sở vật chất.

Đối với các nước đối thoại là Trung Quốc và Mi-an-ma, Thay mặt các nước Uỷ hội, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bày tỏ mong muốn nâng tầm quan hệ hợp tác, trước mắt là tiến hành nghiên cứu chung, tăng cường trao đổi thông tin và xây dựng cơ chế phù hợp cho công tác này, thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, khoa học kỹ thuật qua việc thực hiện các chương trình, dự án chung. Việt Nam đánh giá cao việc Trung Quốc mới đây đã cung cấp thêm số liệu thủy văn trong trong mùa khô để các nước trong lưu vực có thêm cơ sở đánh giá hiện trạng dòng chảy của sông Mê Công.

Việt Nam chia sẻ mong muốn chung của các nước thành viên Ủy hội Mê Công là các nước trong cùng lưu vực là Trung Quốc và Mi-an-ma xem xét tích cực việc trở thành thành viên đầy đủ của Ủy hội để cùng với tất cả các nước ven sông Mê Công cùng nhau hợp tác sử dụng bền vững và có trách nhiệm nguồn tài nguyên nước vì sự phồn vinh chung trong khu vực.

Kết thúc Hội nghị, Người đứng đầu Chính phủ 4 quốc gia thành viên đã thông qua Tuyên bố chung Hủa Hin cam kết mạnh mẽ việc 4 nước thành viên Ủy hội Mê Công tiếp tục hợp tác và thúc đẩy phát triển bền vững; sử dụng quản lý tài nguyên nước và tài nguyên liên quan của hạ lưu sông Mê Công; khẳng định thành tựu to lớn của Ủy hội trong 15 năm qua; nêu bật các cơ hội và thách thức trong thời gian tới như thiên tai, lũ lụt, biến đổi khí hậu; nhất trí về tầm nhìn của lưu vực sông Mê Công là thịnh vượng về kinh tế, công bằng về xã hội, lành mạnh về môi trường, giao sứ mệnh cho Ủy hội Mê Công là điều phối sự phát triển bền vững tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan vì lợi ích chung của các nước và phúc lợi của nhân dân.

Tuyên bố chung xác định các lĩnh vực ưu tiên cho kế hoạch hành động trong giai đoạn tới là phê chuẩn và thực hiện chiến lược phát triển lưu vực dựa trên quản lý tổng hợp về tài nguyên nước; nỗ lực bảo vệ người dân khỏi nguy cơ bị lũ lụt, khuyến khích vận tải và thương mại đường thủy, trao đổi, chia sẻ thông tin về số liệu thủ tục theo dõi sử dụng nước, duy trì dòng chảy; cam kết hợp tác trong việc thực hiện Hiệp định Mê Công 1995; xây dựng một Ủy hội hoạt động có hiệu quả; cũng như tăng cường hoạt động với các đối tác chiến lược; hoan nghênh các quốc gia ven sông khác (Trung Quốc, Mi-an-ma) tích cực tham gia các hoạt động của Ủy hội.