HOẠT ĐỘNG VÀ CỐNG HIẾN CỦA HỘI LIÊN HIỆP THANH NIÊN VIỆT NAM VÀ HỘI LIÊN HIỆP THANH NIÊN GIẢI PHÓNG MIỀN NAM VIỆT NAM TRONG THỜI KỲ XÂY DỰNG CNXH Ở MIỀN BẮC VÀ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC (1955 – 1975)

Sau khi miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, Liên đoàn thanh niên Việt Nam có điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh các hoạt động của mình. Liên đoàn tích cực tổ chức động viên các tầng lớn thanh niên tham gia hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế, Liên đoàn đã cùng Đoàn Thanh niên cứu quốc tổ chức hàng vạn đội lao động thanh niên tham gia khôi phục hàng chục vạn hécta ruộng đất bị địch phá sạch, đốt sạch để làm vùng đai trắng quanh các đồng bót của chúng.

Trong các đô thị mới giải phóng, Liên đoàn cùng Đoàn Thanh niên cứu quốc phát động cuộc vận động “Lao động kiến thiết Tổ quốc”.

Về mặt tổ chức, các thành viên tập thể của Liên đoàn như Hội Học sinh, Hội Sinh viên Việt Nam được củng cố và phát triển. Ngày 31/7/1955 Hội Liên hiệp Sinh viên Việt Nam được thành lập, thành viên tập thể của Liên đoàn.

Nhằm thắt chặt tính đoàn kết tuổi trẻ Việt Nam và tuổi trẻ các nước trên thế giới. Ngày 20/2/1955 Liên đoàn thanh niên Việt Nam đã ra lời kêu gọi thanh niên Việt Nam đoàn kết với thanh niên các nước thuộc địa và phụ thuộc. Ngày 21/2/1955 Liên đoàn đã tổ chức cuộc biểu dương lực lượng là phát động phong trào thanh niên tình nguyện, khắc phục hậu quả chiến tranh. Riêng tại Hà Nội, đã có gần 2 vạn hội viên và thanh niên xin tình nguyện gia nhập các đội xung phong khắc phục hậu quả chiến tranh. Tại Nam Định, 2000 hội viên và thanh niên tham gia ngày làm sạch, đẹp thành phố để kỷ niệm ngày quốc tế chống chủ nghĩa thực dân (21.2).

Trong 2 năm, 1995 và 1956, theo lời kêu gọi của Ban chấp hành Trung ương Hội, đã có 5 vạn lượt cán bộ, hội viên, thanh niên trên khắp miền Bắc xung phong tham gia phong trào xóa mù chữ cho đồng bào và thanh niên ở các vùng bị địch tạm chiếm trước đây. Đến tháng 10/1956, tính riêng trong ba thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định đã có 617.000 người được xóa mù chữ. Thành tích này đã được đồng chí Nguyễn Chí Thanh gửi thư khen ngợi các đơn vị của Liên đoàn có nhiều cán bộ, hội viên tham gia phong trào đạt kết quả tốt.

Để tổng kết công tác Liên đoàn trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và sau 2 năm thực hiện công cuộc hàn gắn vết thương, khôi phục kinh tế đồng thời mở rộng khối đại đoàn kết thanh niên trong thời kỳ mới theo chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 8/10/1956 Đại hội đại biểu toàn quốc Liên đoàn thanh niên Việt Nam lần thứ 2 được triệu tập tại thủ đô Hà Nội. Với ý nghĩa mở rộng khối đại đoàn kết thanh niên, tăng thêm các thành viên tập thể của mặt trận đoàn kết tập hợp thanh niên (ở vùng tự do và vùng mới giải phóng), Đại hội lần thứ 2 của Liên đoàn thanh niên Việt Nam quyết định thành lập Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam coi Đại hội này là Đại hội lần thứ nhất thành lập Hội. Tham dự Đại hội có Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt. Huấn thị tại Đại hội, Bác Hồ dạy “…Ngày nay, thanh niên là công dân của nước Việt Nam độc lập. Chính vì là người chủ tương lai, cho nên thanh niên ta phải đoàn kết chặt chẽ, phấn đấu anh dũng vượt mọi khó khăn, thi đua giúp sức vào sự nghiệp xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh…”.

Đại hội đã bầu ra Ban chấp hành Trung ương Hội gồm 52 đồng chí do Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch làm Chủ tịch.

Từ sau Đại hội thành lập Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam 1956 cho đến năm 1960 là thời gian tổ chức Đoàn – Hội có nhiều cống hiến xuất sắc trên mặt trận lao động sản xuất, tham gia xây dựng quân đội cũng như các hoạt động văn hóa xã hội khác:
- 10 vạn lượt đoàn viên, hội viên, thanh niên trực tiếp tham gia khôi phục 5 tuyến đường sắt từ thủ đô Hà Nội tỏa đi các địa phương trên miền Bắc.
- 5 vạn lượt đoàn viên, hội viên tham gia lực lượng thanh niên xung phong di xây dựng đường bộ các nông trường, công trường, nhà máy mới.
- Hơn 3 vạn giáo viên văn hóa, bao gồm bổ túc văn hóa cấp 1 và cấp 2 là cán bộ đoàn viên, hội viên, thanh niên tham gia giảng dạy và tiếp tục xóa mù chữ trên diện rộng.
- Hàng vạn cán bộ đoàn viên, hội viên, thanh niên tham gia xây dựng các lực lượng vũ trang nhân dân.
- Thanh niên đóng góp 72.250.000 ngày công đào đắp 116,2 triệu mét khối đất đá để khôi phục và xây dựng các công trình thủy lợi, …

Tháng 3/1960, “Đại hội thanh niên tích cực lao động xã hội chủ nghĩa” được tiến hành để biểu dương những tập thể, cá nhân là đoàn viên, hội viên, thanh niên có những đóng góp xuất sắc trong phong trào. Qua các phong trào thi đua lao động sản xuất, học tập, rèn luyện, tổ chức Đoàn – Hội được củng cố và phát triển mạnh. Năm 1960, tổ chức Đoàn miền Bắc có 60 vạn đoàn viên giữ vai trò nòng cốt và hạt nhân chính trị cho hoạt động của gần 2 triệu hội viên Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Hội Liên hiệp Sinh viên Việt Nam, Lực lượng thanh niên xung phong và các hiệu đoàn học sinh.

Tháng 12/1961, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 2 Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam được triệu tập tại thủ đô Hà Nội. Mục tiêu mà Đại hội đề ra là “Đoàn kết chặt chẽ mọi tầng lớp thanh niên, động viên và tổ chức thanh niên học tập, phấn đấu hoàn thành vượt mức kế hoạch 5 năm lần thứ nhất”. Huấn thị tại Đại hội, Bác Hồ dạy: “..Bác rất yêu quý thanh niên….Vì thanh niên là người xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế và văn hóa trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội”. Đại hội đã bầu ra Ban chấp hành Trung ương mới. Giáo sư Phạm Huy Thông được bầu làm Chủ tịch Hội.

Bên cạnh đó, tháng 3/1962, thành viên tập tập thể của Hội là Hội Sinh viên đã tổ chức Đại hội đại biểu Hội Liên hiệp Sinh viên lần thứ III đã khai mạc tại thủ đô Hà Nội. Đại hội khẳng định mục tiêu phấn đấu của sinh viên là “Vì chủ nghĩa xã hội, vì thống nhất Tổ quốc, hăng hái tiếng công vào khoa học kỹ thuật”.

Liên tiếp thất bại ở miền Nam, đế quốc Mỹ ồ ạt đưa quân xâm lược để cứu nguy cho ngụy quân, ngụy quyền, đồng thời chúng gây chiến tranh phá hoại ra miền Bắc nước ta.

Ngày 5/8/1964, Mỹ cho máy bay và tàu chiến đánh phá một số địa điểm và khu dân cư của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Cả nước có chiến tranh. Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi: “Chống Mỹ cứu nước là nghĩa vụ thiêng liêng nhất của mọi người dân Việt Nam yêu nước”.

Ngày 9/8/1964, nghĩa là chỉ sau 4 ngày đế quốc Mỹ gây chiến tranh phá hoại trên miền Bắc, 26 vạn đoàn viên, hội viên Hội Liên hiệp Thanh niên và thanh niên thủ đô rầm rộ xuống đường nêu cao quyết tâm thực hiện “Ba sẵn sàng”.

Chỉ trong 1 tháng (9/8/1964 đến 9/9/1964) đã có 1,5 triệu đoàn viên, hội viên tình nguyện đăng ký tham gia phong trào “Ba sẵn sàng”.

Từ 1965 đến 1975 theo thống kê chưa đầy đủ đã có 5 triệu lượt đoàn viên, hội viên, thanh niên tham gia phong trào “Ba sẵn sàng”, trong đó gần 2 triệu lượt đoàn viên, hội viên gia nhập quân đội và hơn 1 triệu lượt đã vượt Trường Sơn vào Nam cùng đồng bào, đồng chí tham gia chiến đấu giải phóng miền Nam.

Ngày 21/6/1965, Thủ tướng Chính phủ ra chỉ thị cho phép thành lập Đội thanh niên xung phong chống Mỹ, cứu nước tập trung. Cũng trong 10 năm (1965 – 1975) đã có 14 vạn lượt đoàn viên, hội viên thanh niên tham gia thanh niên xung phong. Chiến công to lớn của anh, chị em là góp hàng chục triệu ngày công dưới mưa bom bão đạn của kẻ thù xây dựng gần 20.000 km đường ngang, dọc nối liền hậu phương lớn và tiền tuyến lớn. Con đường huyền thoại Hồ Chí Minh đã được giữ vững thông suốt trong mọi tình huống với sự hy sinh của hàng vạn cán bộ, đội viên thanh niên xung phong.

Trong những năm tháng chống Mỹ, cứu nước vĩ đại và vô cùng quyết liệt, tổ chức Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam đã góp công sức to lớn cổ vũ, giáo dục, tổ chức hàng triệu hội viên, thanh niên tham gia phong trào “Ba sẵn sàng” gia nhập quân đội, tham gia thanh niên xung phong, dân quân tự vệ, chiến đấu và phục vụ chiến đấu với tinh thần anh dũng vô song vì độc lập, tự do, thống nhất đất nước.

Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam còn phát huy tác dụng đoàn kết, tập hợp thanh niên các vùng giáo dân theo đạo Thiên Chúa, các thanh niên Việt kiều mới về nước và tích cực hoạt động trên mặt trận đối ngoại.

Ở miền Nam nước ta, bất chấp chính sách đàn áp khủng bố dã man của Mỹ Diệm, các phong trào đấu tranh đòi tự do, dân chủ, chống khủng bố liên tục được dấy lên trong các tầng lớp thanh niên từ thành thị đến nông thôn. Năm 1957, đơn vị vũ trang chính quy đầu tiên ra đời ở chiến khu Đông Nam Bộ gồm toàn thanh niên, tiếp đó là hàng loạt tiểu đoàn được thành lập ở Tây Ninh, Lâm Đồng, Bến Tre… Trong đó, nổi bật là thành tích chiến đấu của đội nữ pháo binh trẻ huyện Châu Thành, Đội thanh niên xung phong Hoàng Lệ Kha,…

Ngày 24/4/1962, tại căn cứ địa cách mạng Đại hội thành lập Hội Liên hiệp Thanh niên giải phóng miền Nam do Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng làm nòng cốt đã chính thức khai mạc. Anh Trần Bạch Đằng được bầu làm Chủ tịch Hội.

Từ đó, hệ thống tổ chức cơ sở của Hội được phát triển mạnh mẽ, nhất là trong các đô thị, Hội Liên hiệp Sinh viên giải phóng (09/01/1961), Hội Học sinh giải phóng lần lượt ra đời và các tổ chức thanh niên khác như đoàn sinh viên phật tử, đoàn học sinh công tác xã hội, Đội vũ trang quyết tử (26/3/1961)… được Hội Liên hiệp Thanh niên giải phóng cử cán bộ nắm tổ chức và hướng dẫn hoạt động.

Ngày 24/5/1962, tòa án quân sự đặc biệt của Mỹ Diệm đưa ra xét xử và kết án tử hình và xử tù từ 5 năm đến chung thân một số đồng chí Lê Quang Vịnh, Lê Hồng Tư, Lê Văn Thành, Huỳnh Văn Chính,.. với lý do “chống lại cuộc bầu cử và mưu sát đại sứ Mỹ Nolting”. Tại phiên tòa, anh Lê Hồng Tư đã dõng dạc tuyên bố “Chúng tôi chỉ tiếc là không đủ lựu đạn để giết hết những tên cầm đầu bọn xâm lược”.

Phong trào chống vụ án 24/5 đã lan rộng trong thanh niên, sinh viên, học sinh khắp miền Nam. 15.000 học sinh, sinh viên có mặt tại địa điểm xử án đã hô to: “Đả đảo đàn áp” và hát vang bài “Giải phóng miền Nam”. Phong trào chống vụ án 24.5 mở đầu bằng cuộc biểu tình của 8.000 học sinh, sinh viên Tân An, Chợ Lớn ngày 08/6/1962.

Từ năm 1962 đến 1965 hàng vạn thanh niên trong các đô thị đã bí mật tham gia Hội. Tháng 3/1963 Hội Liên hiệp học sinh, sinh viên miền Trung Bộ được thành lập. Cũng năm đó, tổ chức sinh viên Phật tử Huế ra đời.

Ngày 8/5/1963, nhân kỷ niệm lần thứ 2507 Lễ Phật Đản, hơn 1 vạn học sinh, sinh viên Huế xuống đường đấu tranh bị địch đàn áp dã man. Học sinh, sinh viên các thành phố lớn như Sài Gòn, Gia Định, Đà Nẵng,… vùng lên hưởng ứng cuộc đấu tranh của học sinh, sinh viên Huế.

Ngày 02/11/1963. Ngay sau khi Diệm, Nhu bị lật đổ, gần 1 triệu thanh niên, học sinh, sinh viên và đồng bào Sài Gòn cùng các vùng lân cận đã xuống đường đòi tự do, dân chủ đốt bót cảnh sát Lê Văn Kem để trả thù cho nữ sinh Quách Thị Trang bị chúng giết hại.

Ngày 15/10/1964 đế quốc Mỹ và tay sai đã sát hại anh Nguyễn Văn Trỗi. Chín phút cuối cùng trước lúc hy sinh, anh đã giữ vững ý chí kiên cường và niềm tin mãnh liệt vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng khi hô to 3 lần “Hồ Chí Minh muôn năm”.

Năm 1965, Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng Hội Liên hiệp Thanh niên giải phóng phát động trên toàn miền nam phong trào “Năm xung phong”. Trong 10 năm, từ 1965 – 1975, có trên 2 triệu lượt thanh niên miền Nam đăng ký tham gia phong trào này, trong đó có hàng chục vạn đoàn viên, hội viên gia nhập quân giải phóng và các đơn vị thanh niên xung phong.

Ở Liên khu 5, trong 3 năm (1965 – 1968) có 28.000 đoàn viên, hội viên nhập ngũ để xây dựng hai sư đoàn quân chủ lực.

Cuối năm 1969, tại thành phố Sài Gòn – Gia Định lại bùng lên hoạt động yêu nước của học sinh, sinh viên rất hào hùng với tên gọi “Hát cho đồng bào tôi nghe”, thu hút hàng chục vạn thanh niên tham gia. Tháng 3/1972, địch đưa ra xét xử những người đứng đầu trong phong trào sinh viên, học sinh Sài Gòn – Gia Định, gây nên làn sóng phẫn nộ, đấu tranh của nhiều lớp sinh viên, học sinh, nhiều trường đã bãi khóa đòi thả những người bị bắt.

Giữa năm 1972, Mỹ đã cho tay sai hèn hạ sát hại người sinh viên yêu nước Nguyễn Thái Bính. Lập tức, Tổng Hội Sinh viên đã phát động phong trào chống Mỹ, đòi đưa ra xét xử bọn sát nhân.

Từ năm 1972 đến 30/4/1975, phong trào thanh niên, sinh viên, học sinh các đô thị miền Nam theo tiếng gọi của Hội Liên hiệp Thanh niên giải phóng miền Nam liên tục phát triển dưới nhiều hình thức đấu tranh chống địch, vừa quyết liệt vừa phong phú. Đặc biệt, trong các đô thị lớn như Sài Gòn – Gia Định, Huế, Đà Nẵng,… Hội Liên hiệp Thanh niên giải phóng đã tập hợp được hàng chục vạn thanh niên, học sinh, sinh viên tham gia các phong trào chống địch khủng bố, cứu trợ đồng bào bảo vệ quyền lợi thanh niên, nhất là tuyên truyền giác ngộ các bạn thanh niên hướng về cách mạng, đấu tranh chính trị và một bộ phận không nhỏ đã tự nguyện ra vùng giải phóng tham gia quân đội, tham gia lực lượng thanh niên xung phong. Hội đã động viên, tổ chức hàng triệu thanh niên, học sinh, sinh viên tham gia các cuộc nổi dậy trong cuộc tổng tiến công mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.